Paper: indeling, vuur

1 files changed, 51 insertions, 9 deletions

diff --git a/paper-sem.tex b/paper-sem.tex
index 77b4dd8..1dd3049 100644
--- a/paper-sem.tex
+++ b/paper-sem.tex
@@ -13,7 +13,7 @@ en woorden gerelateerd aan zien \see{blauw}.
 		\enspace3~~וַיֹּ֣אמֶר מֹשֶׁ֔ה אָסֻֽרָה־נָּ֣א \see{וְאֶרְאֶ֔ה} אֶת־הַמַּרְאֶ֥ה הַגָּדֹ֖ל הַזֶּ֑ה מַדּ֖וּעַ
 		לֹא־\fire{יִבְעַ֥ר} \bush{הַסְּנֶֽה׃}
 		\enspace4~~\see{וַיַּ֥רְא} יְהוָ֖ה כִּ֣י סָ֣ר \see{לִרְאֹ֑ות} וַיִּקְרָא֩ אֵלָ֨יו אֱלֹהִ֜ים מִתֹּ֣וךְ
-		\bush{הַסְּנֶ֗ה} וַיֹּ֛אמֶר מֹשֶׁ֥ה מֹשֶׁ֖ה וַיֹּ֥אמֶר \see{הִנֵּֽנִי׃}
+		\bush{הַסְּנֶ֗ה} וַיֹּ֛אמֶר מֹשֶׁ֥ה מֹשֶׁ֖ה וַיֹּ֥אמֶר \see{הִנֵּֽנִי}׃
 	\end{hebrew}
 	
 	\small\vspace{-3mm}
@@ -21,14 +21,56 @@ en woorden gerelateerd aan zien \see{blauw}.
 	\fire{vuurvlam} uit het midden van de \bush{struik}. De \bush{struik}
 	\fire{brandde} in het \fire{vuur} maar de \bush{struik} werd niet verteerd!
 	\verse3 Mozes zei: `Laat ik omkeren en dit grote verschijnsel, waarom de
-	\bush{struik} niet \fire{verbrandt}, \see{zien}.' \verse4 \JHWH{} \see{zag}
-	dat hij zich omkeerde om het te \see{zien}. En God riep tot hem uit het
-	midden van de \bush{struik}: `Mozes, Mozes.' En hij zei: `\see{Zie mij}.'
+	\bush{struik} niet \fire{brandt}, \see{zien}.' \verse4 \JHWH{} \see{zag} dat
+	hij zich omkeerde om het te \see{zien}. En God riep tot hem uit het midden
+	van de \bush{struik}: `Mozes, Mozes.' En hij zei: `\see{Hier ben ik}.'
 \end{margquote}
 
-Allereerst zullen we \snh{}, traditioneel vertaald met `braamstruik',
-analyseren. Vervolgens zullen we de verschillende woorden voor vuur
-onderzoeken.
+Wat betreft \snh{} is de semantische analyse vrij minimaal: dit woord komt,
+zoals gezegd, slechts \'e\'en keer voor buiten dit verhaal, en dan is het een
+verwijzing naar deze passage. Woordenboeken vertalen het standaard als
+`braamstruik', gewoon `struik' of `thorny bush'. Het is duidelijk dat er
+consensus is over het feit dat het om een plant gaat, de mate van specificatie
+verschilt.
 
-\input{paper-sem-snh}
-%todo \input{paper-sem-fire}
+\citet{propp} geeft nog enkele mogelijkheden: het verhaal van A\d{h}ikar, in
+het Aramees, dat \emph{snyʾ} voor een stekelige plant gebruikt (11.~65--66);
+een klif in 1.~Sam.~14:4 die \ez{סֶֽנֶּה} wordt genoemd, mogelijk als verwijzing
+naar het puntige karakter van de \snh{}; en speculaties dat de \snh{} zijn naam
+ontleent aan de woestijn van Sin (16:1; 17:1; Num.~33:11--12) of de berg
+Sina{\"\i}. Deze laatste opties zijn niet erg waarschijnlijk: de eerste roept
+de vraag op waarom de woestijn (v.~1) dan niet de woestijn van Sin wordt
+genoemd; de tweede zou een erg complexe redactie impliceren: \snh{} moet dan
+afkomstig zijn uit de J-bron, terwijl `Horeb' (v.~1) uit de E-bron komt.  Propp
+noemt dit probleem ook al.
+
+\medskip
+Zoals later zal blijken zullen we ook de vuurgerelateerde woorden moeten
+analyseren om tot een goed begrip van \snh{} te kunnen komen. De drie woorden
+die in deze tekst voor vuur worden gebruikt komen gelukkig wel vaker voor in de
+Hebreeuwse Bijbel.
+
+\esh{} komt 377 keer voor. De \citet{nasb} vertaalt het 362 keer als `fire',
+\'e\'en keer als `burning coals' (Num.~16:37) en de andere keren als `flames',
+`to burn' of iets anders duidelijk vuurgerelateerds.
+
+\lbt{} komt slechts \'e\'en keer voor. Woordenboeken verwijzen door naar
+\lhbt{}, wat 19 keer voorkomt. In de \citet{nasb} wordt het telkens vertaald
+als `flame' of `to blaze' --- met uitzondering van 1~Sam.~17:7, waar het naar
+een speerpunt verwijst.
+
+\byr{} ten slotte wordt door de \citet{nasb} het gros van de 95 keren dat het
+voorkomt vertaald met `to burn'. In de Pentateuch is er soms ook een aspect van
+\emph{vertering} (Piel, Num.~24:22) of \emph{wegdoen} (ook Piel, meestal
+\textasciitilde{} van `het kwaad') --- dit laatste exclusief in Deuteronomium
+13--24 en soortgelijk voor het wegnemen van heilige dingen in Dt.~26:13--14.
+Wanneer er niet duidelijk iets verdwijnt over verteerd wordt, dan is het vuur
+meestal heftig en wordt het werkwoord vaak versterkt door gebruik van \esh{}:
+Num.~11:1,3; Dt.~4:11; 5:23; 9:15. In Lv.~6:12 gaat het niet zozeer om een
+heftig vuur, maar wel om een (vanuit religieus oogpunt) belangrijk vuur.  Iets
+soortgelijks zien we in Ex.~35:3, waar het ontsteken van vuur een zware
+overtreding zou zijn (vgl.~de straf voor werken op de Sabbat in v.~2).
+
+Het is duidelijk gezien de frequentie van vuurgerelateerde woorden maar ook
+gezien de betekenis van \byr{} dat vv.~2--4 over een heftig of belangrijk vuur
+gaan.