1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
|
% vim: set spelllang=nl:
\section{Semantische analyse}
\label{sec:sem}
We zullen vv.~2--4 nader bekijken. Een aantal thema's komt hier naar voren. We
kleuren vuurgerelateerde woorden \fire{oranje}, het woord \snh{} \bush{groen}
en woorden gerelateerd aan zien \see{blauw}.
\begin{margquote}{1.3em}
\begin{hebrew}
\noindent
2~~\see{וַ֠יֵּרָא} מַלְאַ֨ךְ יְהֹוָ֥ה אֵלָ֛יו \fire{בְּלַבַּת־אֵ֖שׁ} מִתֹּ֣וךְ \bush{הַסְּנֶ֑ה} \see{וַיַּ֗רְא}
\see{וְהִנֵּ֤ה} \bush{הַסְּנֶה֙} \fire{בֹּעֵ֣ר} \fire{בָּאֵ֔שׁ} \bush{וְהַסְּנֶ֖ה} אֵינֶ֥נּוּ אֻכָּֽל׃
\enspace3~~וַיֹּ֣אמֶר מֹשֶׁ֔ה אָסֻֽרָה־נָּ֣א \see{וְאֶרְאֶ֔ה} אֶת־הַמַּרְאֶ֥ה הַגָּדֹ֖ל הַזֶּ֑ה מַדּ֖וּעַ
לֹא־\fire{יִבְעַ֥ר} \bush{הַסְּנֶֽה׃}
\enspace4~~\see{וַיַּ֥רְא} יְהוָ֖ה כִּ֣י סָ֣ר \see{לִרְאֹ֑ות} וַיִּקְרָא֩ אֵלָ֨יו אֱלֹהִ֜ים מִתֹּ֣וךְ
\bush{הַסְּנֶ֗ה} וַיֹּ֛אמֶר מֹשֶׁ֥ה מֹשֶׁ֖ה וַיֹּ֥אמֶר \see{הִנֵּֽנִי}׃
\end{hebrew}
\small\vspace{-3mm}
\verse2 De engel van \JHWH{} \see{verscheen} tot [Mozes] in een
\fire{vuurvlam} uit het midden van de \bush{struik}. De \bush{struik}
\fire{brandde} in het \fire{vuur} maar de \bush{struik} werd niet verteerd!
\verse3 Mozes zei: `Laat ik omkeren en dit grote verschijnsel, waarom de
\bush{struik} niet \fire{brandt}, \see{zien}.' \verse4 \JHWH{} \see{zag} dat
hij zich omkeerde om het te \see{zien}. En God riep tot hem uit het midden
van de \bush{struik}: `Mozes, Mozes.' En hij zei: `\see{Hier ben ik}.'
\end{margquote}
Wat betreft \snh{} is de semantische analyse vrij minimaal: dit woord komt,
zoals gezegd, slechts \'e\'en keer voor buiten dit verhaal, en dan is het een
verwijzing naar deze passage. Woordenboeken vertalen het standaard als
`braamstruik', gewoon `struik' of `thorny bush'. Het is duidelijk dat er
consensus is over het feit dat het om een plant gaat, de mate van specificatie
verschilt.
\citet{propp} geeft nog enkele mogelijkheden: het verhaal van A\d{h}ikar, in
het Aramees, dat \emph{snyʾ} voor een stekelige plant gebruikt (11.~65--66);
een klif in 1.~Sam.~14:4 die \ez{סֶֽנֶּה} wordt genoemd, mogelijk als verwijzing
naar het puntige karakter van de \snh{}; en speculaties dat de \snh{} zijn naam
ontleent aan de woestijn van Sin (16:1; 17:1; Num.~33:11--12) of de berg
Sina{\"\i}. Deze laatste opties zijn niet erg waarschijnlijk: de eerste roept
de vraag op waarom de woestijn (v.~1) dan niet de woestijn van Sin wordt
genoemd; de tweede zou een erg complexe redactie impliceren: \snh{} moet dan
afkomstig zijn uit de J-bron, terwijl `Horeb' (v.~1) uit de E-bron komt. Propp
noemt dit probleem ook al.
\medskip
Zoals later zal blijken zullen we ook de vuurgerelateerde woorden moeten
analyseren om tot een goed begrip van \snh{} te kunnen komen. De drie woorden
die in deze tekst voor vuur worden gebruikt komen gelukkig wel vaker voor in de
Hebreeuwse Bijbel.
\esh{} komt 377 keer voor. De \citet{nasb} vertaalt het 362 keer als `fire',
\'e\'en keer als `burning coals' (Num.~16:37) en de andere keren als `flames',
`to burn' of iets anders duidelijk vuurgerelateerds.
\lbt{} komt slechts \'e\'en keer voor. Woordenboeken verwijzen door naar
\lhbt{}, wat 19 keer voorkomt. In de \citet{nasb} wordt het telkens vertaald
als `flame' of `to blaze' --- met uitzondering van 1~Sam.~17:7, waar het naar
een speerpunt verwijst.
\byr{} ten slotte wordt door de \citet{nasb} het gros van de 95 keren dat het
voorkomt vertaald met `to burn'. In de Pentateuch is er soms ook een aspect van
\emph{vertering} (Piel, Num.~24:22) of \emph{wegdoen} (ook Piel, meestal
\textasciitilde{} van `het kwaad') --- dit laatste exclusief in Deuteronomium
13--24 en soortgelijk voor het wegnemen van heilige dingen in Dt.~26:13--14.
Wanneer er niet duidelijk iets verdwijnt over verteerd wordt, dan is het vuur
meestal heftig en wordt het werkwoord vaak versterkt door gebruik van \esh{}:
Num.~11:1,3; Dt.~4:11; 5:23; 9:15. In Lv.~6:12 gaat het niet zozeer om een
heftig vuur, maar wel om een (vanuit religieus oogpunt) belangrijk vuur. Iets
soortgelijks zien we in Ex.~35:3, waar het ontsteken van vuur een zware
overtreding zou zijn (vgl.~de straf voor werken op de Sabbat in v.~2).
Het is duidelijk gezien de frequentie van vuurgerelateerde woorden maar ook
gezien de betekenis van \byr{} dat vv.~2--4 over een heftig of belangrijk vuur
gaan.
|
