Start college 10

1 files changed, 83 insertions, 0 deletions

diff --git a/samenvatting-van-woord-naar-denkbeeld.tex b/samenvatting-van-woord-naar-denkbeeld.tex
new file mode 100644
index 0000000..9bc282a
--- /dev/null
+++ b/samenvatting-van-woord-naar-denkbeeld.tex
@@ -0,0 +1,83 @@
+\seclit{Van woord naar denkbeeld}{Van Wolde}{Schrift 270, pp.~19-24}
+De vraag is of de beschikbaarheid van bijbelsoftware, waardoor iedereen
+hobbyexegeet kan worden, een goede zaak is.
+
+Vanaf de 19\e eeuw kwam wetenschappelijke bijbelstudie o.b.v. de grondtaal en
+historisch onderzoek in zwang. Bij het maken van woordenboeken werd deels
+gekeken naar de (theologische) verklaring van de bijbelteksten, en deels naar
+vergelijkend en etymologisch taalonderzoek. Bij het gebruik van bijbelsoftware
+zouden mensen hierdoor het verkeerde beeld kunnen krijgen dat de teksten altijd
+al op een christelijke manier zijn uitgelegd.
+
+Daarnaast maken alle woordenboeken altijd keuzes. Hierdoor lijkt het alsof de
+betekenis van bepaalde woorden zeker is, terwijl dit vaak helemaal niet het
+geval is, doordat sommige woorden maar heel weinig voorkomen. Ook moet bij het
+bepalen van de betekenis van woorden altijd naar de context gekeken worden.
+Wanneer men de Amsterdamse school volgt en een concordante vertaling maakt
+waarin woorden altijd op dezelfde manier vertaald zijn, leidt dit vaak tot
+vertaling waarvan de eigenlijke betekenis onduidelijk is.
+
+Bovendien is het bij het vertalen niet alleen belangrijk om de woorden te
+kunnen omzetten naar een andere taal, maar om de denkbeelden achter de woorden
+over te brengen aan mensen met een andere cultuur. Hiervoor is kennis van de
+historische en culturele context van levensbelang.
+
+In de cognitieve taalkunde maakt Ronald Langacker het volgende onderscheid om
+betekenis te onderzoeken:
+
+\begin{description}
+  \item[Profiel] is de specifieke betekenis van een woord.
+  \item[Basis] is datgene wat een woord (in de cultuur) noodzakelijkerwijs,
+    impliciet veronderstelt.
+  \item[Cognitief domein] is dat deel van de kennisachtergrond, cultuur of
+    visie waarbinnen het woord functioneert.
+\end{description}
+
+Betekenis is, in dit model, de relatie tussen profiel en basis binnen het
+cognitief domein.
+
+\subsection*{De regenboog in Genesis 9}
+Een goed voorbeeld waarin we deze theorie kunnen toepassen vinden we aan het
+eind van het verhaal van de zondvloed (Gn.~9:13-16), waar moderne vertalingen
+en ook BibleWorks (regen)boog lezen. Het woord wordt als `regenboog' gelezen
+(terwijl er `boog' staat), omdat God zijn boog in de wolken zet.
+
+Een eerste probleem met deze opvatting is dat \ez{qeset} %todo hebreeuws
+normaal gesproken \emph{krijgs}boog betekent, en verder in de Hebreeuwse Bijbel
+nooit samen met `in de wolken' voorkomt. Bovendien is het woord voor `wolken',
+\ez{anan} %todo hebreeuws
+niet elders geassocieerd met regen. Hiervoor bestaat al een ander woord,
+\ez{ab}. %todo hebreeuws
+Ten slotte lezen we in Gn.~9:8-17 niets over zonneschijn, en is de regen zelfs
+expliciet afwezig.
+
+Als we Langackers theorie toepassen: het profiel van \ez{qeset} %todo hebreeuws
+is `aanvalswapen', de basis, `bespannen met een snaar' en `met pijlen'. Het
+cognitieve domein is dat van oorlog of strijd.
+
+Elders in Genesis komt \ez{qeset} %todo hebreeuws
+ook altijd voor in het cognitieve domein van oorlog of strijd. Wanneer er een
+een bezittelijk voornaamwoord bij staat (zoals ook in Gn.~9:13, waar God de
+vermeende regenboog `mijn boog' noemt) duidt dit een nauwe verbintenis met de
+eigenaar aan. De boog representeert zijn macht en kracht. Ook in de rest van de
+Hebreeuwse Bijbel wordt \ez{qeset} %todo hebreeuws
+altijd gebruikt bij machtige personen, vaak in een militaire context. Op basis
+hiervan moeten we het cognitieve domein uitbreiden met `macht en heerschappij'.
+
+Uit andere culturen in het Oude Nabije Oosten vinden we afbeeldingen van goden
+met een strijdboog in ruste en mensen die hen aanbidden, of waar de boog als
+symbool van macht door een god aan een koning wordt overhandigd. Verdere studie
+wijst uit dat de boog ten tijde van vrede over de schouder ligt, en ten tijde
+van oorlog in de hand wordt gehouden of op vijanden wordt gericht.
+
+In Gn.~9 is de boog nauw verbonden met het verbond dat God met Noach sluit. Bij
+een verbond deelt een hogere partij zijn macht met een lagere partij, net als
+op de bovengenoemde afbeelding uit het Oude Nabije Oosten. De boog is hier een
+symbool voor.
+
+\medskip
+Conclusie van dit voorbeeld: alleen woordenboeken, bijbelsoftware en/of
+commentaren zijn niet genoeg om woorden te verbinden met denkbeelden uit het
+tijdperk van schrijven. Een beter zicht op de culturele context en het gebruik
+van taal daarin kan onze idee{\"e}n over een tekst aanvullen en corrigeren.
+