Meer college 10

2 files changed, 124 insertions, 3 deletions

diff --git a/college10.tex b/college10.tex
index 3363f31..4fca11c 100644
--- a/college10.tex
+++ b/college10.tex
@@ -13,6 +13,9 @@
 \author{Camil Staps}
 
 \long\def\seclit#1#2#3{\section*{#1}\emph{Samenvatting van de tekst van #2 in \emph{#3}.}\par\medskip}
+\def\e{\textsuperscript{e} }
+
+\usepackage{enumitem}
 
 \begin{document}
 
@@ -39,8 +42,8 @@ mogelijkerwijs dat van de astronomie, ook al is dit laatste allerminst zeker.
 
 \subsection*{De toren van Babel}
 Het profiel van de `toren' in Gn.~11:4 is erg onduidelijk. Etymologie vertelt
-ons dat het om iets groots gaat. Verder weten we wel dat het een bouwwerk is
-van tichels en pek.
+ons dat het om iets groots gaat. Verder weten we dat het een bouwwerk is van
+tichels en pek.
 
 Wat betreft de basis: het woord wordt in \'e\'en adem genoemd met `stad', wat
 er op zou kunnen wijzen dat een toren zonder stad ondenkbaar is. Ook lijkt
diff --git a/samenvatting-reframing-biblical-studies.tex b/samenvatting-reframing-biblical-studies.tex
index c8f3037..a0e910a 100644
--- a/samenvatting-reframing-biblical-studies.tex
+++ b/samenvatting-reframing-biblical-studies.tex
@@ -3,7 +3,7 @@ Studies, pp.~43-72}
 Allereerst worden drie voorbeelden gegeven van culturele en taalkundige
 verschillen tussen de moderne Westerse wereld en het oude Mesopotami{\"e}.
 
-\subsection*{De maan}
+\subsubsection*{De maan}
 In de westerse wereld stellen we ons de maan automatisch staand voor. Studie
 van Babylonische iconografie en teksten (waarin de maan met een boot of hoorn
 wordt vergeleken) toont echter aan dat men in die tijd en op die plaats zich
@@ -11,3 +11,121 @@ een liggende maan voorstelde, overeenkomstig met de manier waarop men de maan
 tegenwoordig in moslimlanden ziet. Dit verschil is astronomisch te verklaren
 door de andere plaats op de aardbol.
 
+\subsubsection*{De zee}
+Wij zien zee{\"e}n en oceanen als scheidingen van landen en continenten, maar
+in de oudheid geloofde men dat de bewoonde wereld omcirkeld was door \'e\'en
+groot water, de kosmische oceaan.
+
+\subsubsection*{Liefde in Engels en Bijbels Hebreeuws}
+Volgens lexica is het Hebreeuwse \ez{aheb} %todo Hebreeuws
+een transitief werkwoord dat het hele bereik van liefde omvangt, van liefde
+tussen mensen tot liefde tussen God en mensen tot liefde voor dingen of
+activiteiten, en dus in het Engels vertaald kan worden met `to love'.
+
+Cognitieve studie wijst echter uit dat wanneer dit werkwoord wordt gebruikt om
+de relatie tussen man en vrouw aan te duiden, het (bijna) altijd in de 3\e
+persoon mannelijk enkelvoud staat, en dat het dus de liefde van een man voor
+een vrouw aanduidt in plaats van andersom. Bovendien geldt exclusief in Genesis
+maar ook elders in de Hebreeuwse Bijbel dat \ez{aheb} %todo hebreeuws
+seksuele gemeenschap niet voorafgaat maar juist andersom. Uit deze twee
+observaties blijkt dat \ez{aheb} %todo hebreeuws
+niet \'e\'en op \'e\'en met `to love' te vertalen is: het perspectief, de
+richting en de volgorde van handelingen van de twee werkwoorden verschilt
+fundamenteel.
+
+Bovendien hebben verschillende wetenschappers gesuggereerd dat \ez{aheb} %todo hebreeuws
+niet alleen de mentale toestand van de man aanduidt, maar ook (deels) de
+actualisatie daarvan (het ondersteunen van de vrouw) inhoudt.
+
+\subsection*{Woorden en betekenis}
+We kunnen het verband tussen een woord en zijn betekenis op drie manieren
+bekijken:
+
+\begin{description}
+  \item[Taal-wereld] bekijkt het verband tussen expressies en de toestand van
+    de wereld: `Wat voor object kan door dit woord worden gerepresenteerd?',
+    of, `Welke woorden zouden dit object kunnen beschrijven?' Een beperking van
+    deze benadering is dat we geen expressies die geen concrete entiteiten
+    representeren kunnen bestuderen.
+
+  \item[Taal-intern] bekijkt woorden als relaties tussen expressies in de taal.
+    Bij paradigmatische relaties kijken we naar relaties tussen verschillende
+    eenheden in de taal; bij syntagmatische, tussen eenheden die samen in een
+    expressie voorkomen.
+
+    In paradigmatisch onderzoek is \emph{afleiding} belangrijk: dit principe
+    vertelt ons welke woorden synoniemen van elkaar zijn.
+
+  \item[Cognitief] onderzoekt de betekenis van een woord door te kijken naar de
+    mentale verwerking ervan, waarbij onder meer wordt gekeken naar sociale,
+    culturele en lingu{\"i}stieke context.
+\end{description}
+
+Bij de cognitieve aanpak is de betekenis van een woord zowel contextueel als
+conceptueel: er wordt uitgegaan van de menselijke mogelijkheid tot zowel het
+plaatsen van dingen binnen een bepaalde context als het conceptualiseren van
+dingen op verschillende manieren.
+
+\medskip
+Langacker onderscheidt vier concepten die van belang zijn in de cognitieve
+taalstudie:
+
+\begin{description}[itemsep=0pt]
+  \item[Cognitief domein:] de kennis die de context voor de conceptualisatie
+    van een woord geeft.
+  \item[Basis:] de conceptuele inhoud die noodzakelijkerwijs door de expressie
+    wordt opgeroepen.
+  \item[Profiel:] de conceptuele entiteit die het woord representeert. %todo ??
+  \item[Regio:] dat deel van het cognitief domein dat door de basis gebruikt
+    wordt.
+\end{description}
+
+Hiervan kunnen we de \emph{matrix van cognitieve domeinen} afleiden als de
+verzameling van cognitieve domeinen waarin een woord kan worden begrepen, en de
+overlap van en interactie tussen deze domeinen.
+
+Hier voegt Gilles Fillmore aan toe:
+
+\begin{description}[itemsep=0pt]
+  \item[Prototypisch scenario:] de meest representatieve reeks van
+    gebeurtenissen die deel uitmaken van een actie, idee of gevoel.
+\end{description}
+
+Betekenis vinden we in de interactie tussen dat wat geprofileerd is op een
+basis en een cognitief domein. Dat we bij het bepalen van de betekenis van een
+woord op zoek moeten naar het cognitieve domein waarbinnen het zich
+positioneert laat zien waarom het vertalen van teksten uit andere culturen zo
+lastig is.
+
+\subsubsection*{Voorbeelden}
+\begin{itemize}
+  \item Om het Oud-Egyptische \emph{zakhau}, `klerk', te begrijpen, moeten we
+    bijvoorbeeld weten (1) op wat voor manier en met wat voor materiaal de
+    \emph{zakhau} te werk ging, (2) wat een \emph{zakhau} precies deed, en (3)
+    hoe de relaties tussen de \emph{zakhau} en andere entiteiten in het oude
+    Egypte lagen. Ieder nieuw cognitief domein geeft ons een beter begrip van
+    de term \emph{zakhau}.
+
+  \item Het prototypisch scenario voor het Engelse `anger' zou zijn: (1)
+    gebeurtenis; (2) woede; (3) poging tot controle; (4) verlies van controle;
+    (5) terugpakken. In het Japans is (3) opgesplitst op basis van drie
+    lichaamsdelen (onderbuik, borst en hoofd), en kan (5) slechts met mannen in
+    hoge posities worden geassocieerd.
+
+    In het Bijbels Hebreeuws verwijst woede naar een complex van begrippen die
+    samen \'e\'en basis vormen. Deze begrippen hebben vaak te maken met hitte,
+    rook, schuim en overstromen. In het Hebreeuws speelt woede zich, anders dan
+    in het Japans, op het gezicht af (wat verklaard kan worden met het gegeven
+    dat premoderne talen emoties als een activiteit in plaats van een
+    psychische staat zien). Woede is veruit het vaakst met God geassocieerd, en
+    indien geassocieerd met een mens altijd een man met (bijna altijd) een
+    hogere positie dan degene op wie de woede is gericht. Ten slotte wordt
+    woede als een intense maar niet als een slechte -- juist als een
+    gerechtvaardigde -- emotie gezien. Hierom volgt retributie direct uit de
+    emotie, en kan woede niet vanuit het individu gezien worden.
+
+    In het Hebreeuws komen (3), (4) en (5) niet terug. In plaats daarvan komen
+    (3'), de wil om te corrigeren en (4') de retributie. Woede wordt positief
+    ge{\"e}vauleerd, een verschil met zowel Engels als Japans.
+\end{itemize}
+