Samenvatting Fox Ecclesiastes

1 files changed, 43 insertions, 0 deletions

diff --git a/samenvatting-ecclesiastes.tex b/samenvatting-ecclesiastes.tex
new file mode 100644
index 0000000..abf063b
--- /dev/null
+++ b/samenvatting-ecclesiastes.tex
@@ -0,0 +1,43 @@
+\seclit{Qohelet}{Fox}{The JPS Bible Commentary, pp.~IX-XXI}
+De titel van het boek is \ez{קֹהֶ֣לֶת}, `iemand die publiekelijk doceert'. Er is echter onderscheid tussen het boek en de persoon.
+
+Traditioneel is Salomon de auteur (1:1, 1:12), maar sinds de 19\e eeuw zijn daar tegenargumenten voor (ook al wil de auteur wel hinten op Salomon):
+
+\begin{itemize}
+  \item De taal en achtergrond zijn post-exilisch.
+  \item In de epiloog is Qohelet geen koning (12:9).
+  \item Kritiek op de koninklijke administratie (5:7).
+\end{itemize}
+
+Er zijn aanwijzingen dat de auteur bij het schrijven toegang had tot wijsheidsliteratuur uit Egypte en Mesopotami{\"e} (direct en indirect).
+
+Opvallend is dat Qohelet geen doctrine of traditie aanneemt (1:13), waarmee het boek bijna (Grieks) filosofisch van karakter wordt -- een instelling die Joden in buitenlanders zagen? Ook het thema, geluk (2:3), was populair in de Hellenistische filosofie. Qohelet heeft vooral veel sto{\"i}cijnse idee{\"e}n.
+
+Hiermee is het niet aangetoond dat Qohelet Griekse filosofie kende, maar wel dat hij waarschijnlijk Hellenistische invloeden op het gebied van de filosofie kende.
+
+\medskip
+Prediker gebruikt verschillende thema's: spreuken (standaard in wijsheidsliteratuur), autobiografie (vaak over een koning, hier ook), koninklijk testament (vooral Egyptisch), verhaal (vooral in de proloog en epiloog).
+
+Het taalgebruik (bv. Arame{\"i}smen) is duidelijk post-exilisch. De aanduiding `provincie' (5:7) voor het gebied van de lezer duidt op een setting binnen een groter rijk. De race in 9:11 is een andere aanleiding om het boek in de Hellenistische tijd te dateren. Het boek kan niet later dan 180 v.o.j. geschreven zijn, omdat Ben Sira het kende. Het is dus waarschijnlijk in de 3\e eeuw v.o.j. geschreven.
+
+In de Rabbijnse literatuur wordt de canonieke status van het boek verdedigd, met name o.b.v. 1:3 en 12:13-14, waarmee het boek duidelijk religieus wordt ingekaderd. De discussie was enkel een verdediging van de status die het boek al had (dankzij de \emph{historische} ontwikkeling van de canon).
+
+\medskip
+Behalve de proloog en epiloog is Prediker lastig te structureren. Wel zijn bepaalde kernwoorden en -zinnen te herkennen. Doordat maar \'e\'en persoon aan het woord is, is het boek wel samenhangend.
+
+Er is gesuggereerd dat sommige zinnen en de epiloog later toegevoegd zijn om het boek acceptabeler te maken. Deze aanpak neemt echter aan dat Qohelet consistent radicaal, pessimistisch en sceptisch was. De zinnen die worden toegeschreven aan latere redacteuren passen qua taalgebruik bij de rest, en staan niet \emph{na} maar \emph{tussen} de radicaal geachte idee{\"e}n (bv. 8:12-14).
+
+\medskip
+De kernwoorden zijn (op alfabetische volgorde):
+
+\begin{description}
+  \item[\ez{הָ֫בֶל} (damp, adem)] \emph{metaforisch}. Mogelijk: (a) ijdelheid (waardeloosheid, \emph{niet} trots), (b) vergeefsheid (van werken), (c) kortstondigheid (v.h. leven), (d) onbegrijpelijkheid (m.b.t. de limieten van de rede), (e) absurditeit (niet rationeel).
+  \item[\ez{חָכְמָה} (wijsheid)] ook kennis, de rede, kunsten, ervaring, etc. (niet noodzakelijkerwijs moreel).
+  \item[\ez{טוֹב} (goed)] ook als synoniem voor \ez{שִׂמְחָה}.
+  \item[\ez{יִתְרוֹן} (voordeel)] normaal gesproken commercieel, maar in deze context niet.
+  \item[\ez{עָמָל} (zwoegen)] in het algemeen moeite doen (\emph{niet} wat die moeite oplevert).
+  \item[\ez{עָשָׂה} (doen, maken)] (1) doen (daad, werk), (2) doen gebeuren (gebeurtenis), (3) verdienen (eigendom, het resultaat van werk).
+  \item[\ez{ר֫וּחַ רְעוּת} (najagen van de wind)] een zinloos najagen of verlangen, vaak samen met \ez{הָ֫בֶל}.
+  \item[\ez{שִׂמְחָה} (vreugde, geluk)] Qohelet hoopt dat vreugde dat geluk of afleiding leidt (5:19).
+\end{description}
+