diff options
| -rw-r--r-- | samenvatting.tex | 76 |
1 files changed, 76 insertions, 0 deletions
diff --git a/samenvatting.tex b/samenvatting.tex index 86f9a47..df21654 100644 --- a/samenvatting.tex +++ b/samenvatting.tex @@ -147,5 +147,81 @@ De Deuteronomistische geschiedschrijvers staan wisselend tegenover de monarchie. \item[ca. 536] Cyrus laat de ballingen terugkeren en hun tempel herbouwen. \end{description} +\seclit{Eschatologie}{}{Encyclopaedia Judaica, pp.~489-496} +Letterlijk: over de `laatste dingen' (absoluut óf relatief). Oorspronkelijk een Isra\"elitische ontwikkeling, alhoewel er in latere periodes (bv. Dani\"el) Perzische invloed is geweest. + +\begin{description}[style=nextline] + \item[Voor de profeten] + Er is weinig sprake van eschatologie, maar de thema's van hoop op God e.d. leggen wel de basis. + + \item[Vroege pre-exilische profeten] + Amos schrijft over `de dag van JHWH', maar de term is al langer in gebruik. Deze dag is vooral \'e\'en van verwoesting, maar er is ook hoop. + + Hosea heeft hetzelfde thema, maar schrijft ook over de vernieuwing van de liefde (2:14-15; 11:1). + + \item[Late pre-exilische profeten] + (Proto-)Jesaja leefde in een crisisperiode in Juda. Hij schrijft over universele verwoesting, maar ook over een `overblijfsel van Isra{\"e}l'. Een nieuw thema is een toekomstige ideale koning voor Juda, Emmanuel. De universele verwoesting luidt dus ook een nieuw tijdperk in. + + Micha beschrijft profetie{\"e}n over een Messias, maar ook over de berg Sion als religieus centrum voor heel de mensheid. + + Zefanja voorspelt dat `de dag van JHWH' snel komt vanwege de idolen van de Judee{\"e}rs. + + Nahum beschrijft de verwoesting van Nineve als een uiting van Gods woede. + + Jeremia schrijft haast exclusief in eschatologische stijl over het lot van Juda. Maar ook hier is hoop op een `overblijfsel van Isra{\"e}l'. + + \item[Exilische en post-exilische profeten] + Ezechi{\"e}l vergelijkt de restauratie van Juda met het tot leven wekken van doden. Aangezien Juda geen koning meer heeft, neemt hij de oude verwachting op voortzetting van de Davidische dynastie over. De nieuwe prins (geen koning) zal een ware herder zijn voor Isra{\"e}l. + + Deutero-Jesaja (40:1-55:13): God heeft de heidense koningen van Assyri{\"e} en Babylon gebruikt om Zijn zondige volk te straffen, Hij zal de koning van Perzi{\"e} gebruiken om het weer te bevrijden. + + Haggai, Zacharias en Maleachi houden de hoop op een Davidische koning levend. + + Jo{\"e}l (400-350 v.o.j.) voorspelt een (nieuwe) overwinning van God op Zijn vijanden, en verlossing voor Zijn volk. + + Deutero-Zacharias (9:1 e.v.) ziet de val van Syri{\"e} en steden in Palestina (Alexander de Grote, 332 v.o.j.?) als aankondiging van de Messias. + + Trito-Jesaja (56:1 e.v.) bevat enkele passages over een laatste oordeel over de mensheid. + + De apocalyps van Jesaja (24:1-27:13) is waarschijnlijk later toegevoegd, maar het is onmogelijk precies te dateren. Motieven: een eschatologisch banket, de opstanding van de doden. + + Dani{\"e}l is een compilatie van verhalen (1:1-6:29) en visioenen of openbaringen (7.1-12:13). Dit tweede deel heeft een strikt apocalyptische stijl. Deze stijl werd gebruikt tenminste tot aan de verwoesting van de tweede tempel, en focust op toekomstbeelden over het doel van de wereld. + + Dani{\"e}l schrijft over een `mensenzoon' (`iets als een mens') als symbool, maar al snel werd dit Messianistisch ge{\"i}nterpreteerd. In dit boek lezen we voor het eerst zonder ambigu{\"i}teit over de opstanding uit de dood. +\end{description} + +\emph{Het kopje ``In the Intertestamental Literature'' is niet in deze samenvatting meegenomen.} %todo + +\seclit{Paulus}{Powell}{Introducing the New Testament, pp.~231-253} +E\'{e}n van de stichters(?) en verspreiders van het Christendom. Geen typische Jood of Griek, een grote morele leraar en briljant intellectueel. Belangrijk: Paulus was een \emph{martelaar} en een \emph{bekeerling}. + +\subsection*{Biografie} +Van huis uit was Paulus een etnische en religieuze Jood (Saul), en een Farizee{\"e}r, volgens Hnd. (mogelijk ge{\"i}dealiseerd) opgegroeid in Jeruzalem maar geboren in Tarsus (en dus een Romein). + +Paulus vervolgde de Christenen in het begin, maar bekeerde (Paulus schrijft zelf meer over een roeping) na een ontmoeting met de opgestane Jezus, die niet uitgebreid wordt verhaald in de brieven maar wel in Handelingen. Hierna verbleef hij in Arabi{\"e} voor een tijd, waarna hij Petrus, Johannes en Jakobus de broeder van Jezus in Jeruzalem ging ontmoeten. Hier komen ze tot de conclusie dat bekeerlingen niet besneden hoeven te worden maar wel andere Joodse wetten moeten naleven (volgens Hnd., in Gal. wordt een heel andere conclusie beschreven -- als het over dezelfde ontmoeting gaat). + +Na een tijd in Syri{\"e} gaat Paulus uiteindelijk naar de Romeinse provincies boven de Middellandse Zee. + +\medskip +Handelingen beschrijft drie reizen van Paulus: 13:1-14:28, 15:36-18:32 en 18:23-21:15. Dit reisschema is niet op te maken uit de brieven, en \emph{kan} een literair hulpmiddel van Lucas zijn geweest. Hnd. beschrijft een aantal beproevingen van Paulus maar niet zoveel als hij zelf beschrijft in 2.~Kor. + +\medskip +Na de periode rond de Ege{\"i}sche Zee weten we niets meer met zekerheid over Paulus' leven. Hij schrijft naar Rome te willen gaan, en Hnd. beschrijft deze reis, maar of dit historisch klopt weten we niet. + +Volgens de traditie werd hij onthoofd door Nero. Sommige tradities zeggen bovendien dat hij tussen zijn gevangenneming in Rome en zijn onthoofding een tijd in het westen (Spanje?) als missionaris heeft kunnen werken (1 Clement 5:7), maar dit is niet algemeen geaccepteerd. + +\subsection*{Werkwijze} +Paulus lijkt de leider te zijn geweest van een team van missionarissen, met verschillende assistenten. Hij onderhield zichzelf met handel (tenten maken), waardoor hij geen geld hoefde te vragen voor zijn preken. Na het stichten van een kerk werd echter wel een financi{\"e}le bijdrage verlangd voor zijn werk in andere regio's. Alhoewel hij geld inzamelt voor de kerk in Jeruzalem, hamert Paulus erop dat zijn taak direct van God komt en onafhankelijk is van menselijke (kerkelijke) autoriteit. + +Wanneer hij aankwam in een nieuwe plaats, ging Paulus volgens Hnd. eerst naar de plaatselijke synagoges en pas daarna naar de heidenen. In de brieven schrijft Paulus dat het met Jeruzalem is afgesproken dat hij zich over de heidenen ontfermt, in de eerste plaats dus. + +\subsection*{Theologische idee{\"e}n} +\begin{itemize} + \item Het Goede Nieuws (Evangelie) is een bericht van God maar ook de `kracht van God voor de redding van iedereen die gelooft'. + \item Sterke nadruk op de laatste week van Jezus' leven: Jezus is \emph{gestorven voor onze zonden} om de gelovigen met God te \emph{verzoenen}. God heeft hem doen \emph{opstaan} en Jezus zit nu \emph{aan de rechterhand van God} in de hemel, waar hij als \emph{tussenpersoon voor de gelovigen} fungeert. Uiteindelijk zal Hij \emph{terugkeren}. Zij die op Jezus vertrouwen worden \emph{gered} en zullen \emph{voor altijd leven in glorie}. + \item Theologie is praktisch, dus alle idee{\"e}n hebben gevolgen voor het alledaagse leven. Gelovigen leven voor Christus, niet voor henzelf. Het kruis is een symbool van redding maar ook van Christelijk gedrag. + \item Alle gelovigen worden van binnenuit door God ondersteunt doordat Hij hun geest vernieuwd, en de Heilige Geest geeft. +\end{itemize} + \end{document} |