% vim: set spelllang=nl:
\documentclass[a4paper]{article}

\usepackage{geometry}
\usepackage{clauses}
\usepackage{xcolor}

\usepackage{polyglossia} 
\setdefaultlanguage{dutch}
\setotherlanguage{hebrew}
\newfontfamily\dutchfont[Mapping=tex-text]{Latin Modern Roman}
\newfontfamily\hebrewfont[Scale=MatchLowercase]{Ezra SIL}
\DeclareTextFontCommand{\ez}{\hebrewfont}

\title{Ex.~3:1-10\\\large{Huiswerk Exegese OT, college 11}}
\author{Camil Staps}

\usepackage{enumitem}

\usepackage{expex}
\lingset{everygla=\large,everyglb=\footnotesize\dutchfont\beginL,aboveexskip=0pt,belowexskip=0pt,exnoformat={X},extraglskip=10pt,aboveglbskip=-10pt,aboveglcskip=-10pt,glwordalign=left,glspace=1em}
\makeatletter
\def\ep@rawexnoprint{}
\makeatother

\def\JHWH{\bgroup\footnotesize{JHWH}\egroup}
\def\verse#1{\bgroup\scriptsize{#1}\egroup}

\def\subj#1{\textcolor{red}{#1}}
\def\pred#1{\textcolor{blue}{#1}}

\begin{document}

\maketitle

\section*{Vertaling}
\verse{3:1} Mozes weidde het kleinvee van zijn schoonvader Jethro, een priester
van Midjan. Hij dreef het kleinvee in het westen van de woestijn en kwam bij de
berg van God, Horeb.
\verse2 Een engel van {\JHWH} verscheen tot hem in een vuurvlam uit het midden
van de braamstruik. De braamstruik brandde in het vuur maar werd niet verteerd!
\verse3 Mozes zei: `Laat ik omkeren en dit grote verschijnsel, waarom de
braamstruik niet verteerd wordt, zien.'
\verse4 {\JHWH} zag dat hij zich omkeerde om het te zien. En God riep tot hem
uit het midden van de braamstruik: `Mozes, Mozes.' En die zei: `Hier ben ik.'
\verse5 Hij zei: `Nader niet hierheen, trek je sandalen los van je voeten, want
de plaats waar je op staat is heilige grond.'
\verse6 En hij zei: `Ik ben de god van je vader: de god van Abraham, de god van
Isaak en de god van Jakob.' Mozes verborg zijn gezicht, omdat hij bang was naar
God te kijken.
\verse7 {\JHWH} zei: `Ik heb zeer zeker de ellende van mijn volk in Egypte
gezien, en hun roepen over zijn drijvers heb ik gehoord. Ik ken zijn ellende.
\verse8 Ik ben afgedaald om het te bevrijden uit de hand van Egypte en om het
te doen reizen uit dit land naar een goed en wijd land, naar een land vloeiend
van melk en honing: naar de plaats van de Kana{\"a}nieten, de Hethieten, de
Amorieten, de Perizzieten, de Chiwwieten en de Jebusiete.
\verse9 Zie nu, het gejammer van de Isra{\"e}lieten is tot mij gekomen en ik
heb de druk die Egypte op hen uitoefent gezien.
\verse{10} En nu, kom, ik zal je zenden naar Farao en jij moet mijn volk, de
Isra{\"e}lieten, uit Egypte uitvoeren.

\section*{Werkwoordsvormen}
De vormen \ez{הָיָ֥ה} en \ez{וַיֹּ֗אמֶר} staan hier niet bij voor de
overzichtelijkheid.

\medskip
\noindent\makebox[\textwidth][c]{%
\begin{minipage}{.4\linewidth}
	\begin{tabular}{r r l r}
		3:1 & \ez{הָיָ֥ה}  & Q pf. 3ms       & \ez{הָיָה} \\
		  & \ez{רֹעֶ֛ה}    & Q pta. ms       & \ez{רָעָה} \\
		  & \ez{וַיִּנְהַ֤ג}  & Q ipf. cs. 3ms  & \ez{נָהַג} \\
		  & \ez{וַיָּבֹ֛א}   & Q ipf. cs. 3ms  & \ez{בּוֹא} \\
		2 & \ez{וַ֠יֵּרָא}   & Ni ipf. cs. 3ms & \ez{רָאָה} \\
		  & \ez{וַיַּ֗רְא}   & Q ipf. cs. 3ms  & \ez{רָאָה} \\
		  & \ez{בֹּעֵ֣ר}    & Q pta. ms       & \ez{בָּעַר} \\
		  & \ez{אֻכָּֽל}    & Pu / Q ptp. ms  & \ez{בָּעַר} \\
		3 & \ez{אָסֻֽרָה}   & Q coh. 1cs      & \ez{סוּר} \\
		  & \ez{וְאֶרְאֶ֔ה}  & Q ipf. 1cs      & \ez{רָאָה} \\
		  & \ez{יִבְעַ֥ר}   & Q ipf. 3ms      & \ez{בָּעַר} \\
		4 & \ez{וַיַּ֥רְא}   & Q ipf. cs. 3ms  & \ez{רָאָה} \\
	\end{tabular}
\end{minipage}
\begin{minipage}{.4\linewidth}
	\begin{tabular}{r r l r}
		  & \ez{סָ֣ר}     & Q pf. 3ms       & \ez{סוּר} \\
		  & \ez{לִרְא֑וֹת}  & Q inf. cs.      & \ez{רָאָה} \\
		  & \ez{וַיִּקְרָא֩}  & Q ipf. cs. 3ms  & \ez{קָרָא} \\
		5 & \ez{תִּקְרַ֣ב}   & Q ipf. 2ms      & \ez{קָרַב} \\
		  & \ez{שַׁל}     & Q imp. 2ms      & \ez{נָשַׁל} \\
		  & \ez{עוֹמֵ֣ד}   & Q pta. ms       & \ez{עָמַד} \\
		6 & \ez{וַיַּסְתֵּ֤ר}  & Hi ipf. cs. 3ms & \ez{סָתַר} \\
		  & \ez{יָרֵ֔א}    & Q pf. 3ms       & \ez{יָרֵא} \\
		  & \ez{מֵהַבִּ֖יט}  & Hi inf. cs.     & \ez{נָבַט} \\
		7 & \ez{רָאֹ֥ה}    & Q inf. abs.     & \ez{רָאָה} \\
		  & \ez{רָאִ֛יתִי}  & Q pf. 1cs       & \ez{רָאָה} \\
		  & \ez{שָׁמַ֙עְתִּי֙}  & Q pf. 1cs       & \ez{שָׁמַע} \\
	\end{tabular}
\end{minipage}
\begin{minipage}{.4\linewidth}
	\begin{tabular}{r r l r}
		  & \ez{נֹֽגְשָׂ֔יו}  & Q pta. mp       & \ez{נָגַשׂ} \\
		  & \ez{יָדַ֖עְתִּי}  & Q pf. 1cs       & \ez{יָדַע} \\
		8 & \ez{וָאֵרֵ֞ד}   & Q ipf. cs. 1cs  & \ez{יָרַד} \\
		  & \ez{לְהַצִּיל֣וֹ} & Hi inf. cs.     & \ez{נָצַל} \\
		  & \ez{וּֽלְהַעֲלֹתוֹ֮} & Hi inf. cs.    & \ez{עָלָה} \\
		  & \ez{זָבַ֥ת}    & Q pta. fs       & \ez{זוּב} \\
		9 & \ez{בָּ֣אָה}    & Q pf. 3fs       & \ez{בּוֹא} \\
		  & \ez{רָאִ֙יתִי֙}  & Q pf. 1cs       & \ez{רָאָה} \\
		  & \ez{לֹחֲצִ֥ים}  & Q pta. mp       & \ez{לָחַץ} \\
		10 & \ez{לְכָ֔ה}   & Q imp. 2ms      & \ez{הָלַך} \\
		  & \ez{וְאֶֽשְׁלָחֲךָ֖} & Q inf. 1cs      & \ez{שָׁלַח} \\
		  & \ez{וְהוֹצֵ֛א}  & Hi imp. 2ms     & \ez{יָצָא} \\
	\end{tabular}
\end{minipage}
}

\newgeometry{top=2cm}
\section*{Indeling in clauses}
\noindent
\begin{hebrew}
\clausenra=0

\clauses{
\clausei0{\subj{וּמֹשֶׁ֗ה} \pred{הָיָ֥ה} רֹעֶ֛ה אֶת־צֹ֛אן יִתְרֹ֥ו חֹתְנֹ֖ו כֹּהֵ֣ן מִדְיָ֑ן}
\clausei0{\pred{וַיִּנְהַ֤ג} אֶת־הַצֹּאן֙ אַחַ֣ר הַמִּדְבָּ֔ר}
\clausei0{\pred{וַיָּבֹ֛א} אֶל־הַ֥ר הָאֱלֹהִ֖ים חֹרֵֽבָה׃}
}

\clauses{
\clausei0{\pred{וַ֠יֵּרָא} \subj{מַלְאַ֨ךְ} יְהֹוָ֥ה אֵלָ֛יו בְּלַבַּת־אֵ֖שׁ מִתֹּ֣וךְ הַסְּנֶ֑ה}
\clausei0{\pred{וַיַּ֗רְא} וְהִנֵּ֤ה הַסְּנֶה֙ בֹּעֵ֣ר בָּאֵ֔שׁ}
\clausei0{\subj{וְהַסְּנֶ֖ה} \pred{אֵינֶ֥נּוּ} אֻכָּֽל׃}
}

\clauses{
\clausei0{\pred{וַיֹּ֣אמֶר} \subj{מֹשֶׁ֔ה}}
\clausei5{\pred{אָסֻֽרָה־נָּ֣א}}
\clausei5{\pred{וְאֶרְאֶ֔ה} אֶת־הַמַּרְאֶ֥ה הַגָּדֹ֖ל הַזֶּ֑ה}
\clausei6{מַדּ֖וּעַ \pred{לֹא־יִבְעַ֥ר} \subj{הַסְּנֶֽה׃}}
}

\clauses{
\clausei0{\pred{וַיַּ֥רְא} \subj{יְהוָ֖ה}}
\clausei1{כִּ֣י \pred{סָ֣ר} לִרְאֹ֑ות}
\clausei0{\pred{וַיִּקְרָא֩} אֵלָ֨יו \subj{אֱלֹהִ֜ים} מִתֹּ֣וךְ הַסְּנֶ֗ה}
\clausei0{\pred{וַיֹּ֛אמֶר}}
\clausei5{מֹשֶׁ֥ה מֹשֶׁ֖ה}
\clausei0{\pred{וַיֹּ֥אמֶר}}
\clausei5{הִנֵּֽנִי׃}
}

\clauses{
\clausei0{\pred{וַיֹּ֖אמֶר}}
\clausei5{\pred{אַל־תִּקְרַ֣ב} הֲלֹ֑ם}
\clausei5{\pred{שַׁל־נְעָלֶ֙יךָ֙} מֵעַ֣ל רַגְלֶ֔יךָ}
\clausei6{כִּ֣י \subj{הַמָּקֹ֗ום}}
\clausei8{אֲשֶׁ֤ר \subj{אַתָּה֙} עֹומֵ֣ד עָלָ֔יו}
\clausei7{אַדְמַת־קֹ֖דֶשׁ הֽוּא׃}
}

\clauses{
\clausei0{\pred{וַיֹּ֗אמֶר}}
\clausei5{\subj{אָנֹכִי֙} אֱלֹהֵ֣י אָבִ֔יךָ אֱלֹהֵ֧י אַבְרָהָ֛ם אֱלֹהֵ֥י יִצְחָ֖ק וֵאלֹהֵ֣י יַעֲקֹ֑ב}
\clausei0{\pred{וַיַּסְתֵּ֤ר} \subj{מֹשֶׁה֙} פָּנָ֔יו}
\clausei1{כִּ֣י \pred{יָרֵ֔א} מֵהַבִּ֖יט אֶל־הָאֱלֹהִֽים׃}
}

\clauses{
\clausei0{\pred{וַיֹּ֣אמֶר} \subj{יְהוָ֔ה}}
\clausei5{רָאֹ֥ה \pred{רָאִ֛יתִי} אֶת־עֳנִ֥י עַמִּ֖י}
\clausei6{אֲשֶׁ֣ר בְּמִצְרָ֑יִם}
\clausei5{\subj{וְאֶת־צַעֲקָתָ֤ם} \pred{שָׁמַ֙עְתִּי֙} מִפְּנֵ֣י נֹֽגְשָׂ֔יו}
\clausei6{כִּ֥י \pred{יָדַ֖עְתִּי} אֶת־מַכְאֹבָֽיו׃}
}

\clausei5{\pred{וָאֵרֵ֞ד} לְהַצִּילֹ֣ו  מִיַּ֣ד מִצְרַ֗יִם וּֽלְהַעֲלֹתֹו֮ מִן־הָאָ֣רֶץ הַהִוא֒ אֶל־אֶ֤רֶץ טֹובָה֙ וּרְחָבָ֔ה אֶל־אֶ֛רֶץ זָבַ֥ת חָלָ֖ב וּדְבָ֑שׁ אֶל־מְקֹ֤ום הַֽכְּנַעֲנִי֙ וְהַ֣חִתִּ֔י וְהָֽאֱמֹרִי֙ וְהַפְּרִזִּ֔י וְהַחִוִּ֖י וְהַיְבוּסִֽי׃}

\clauses{
\clausei5{וְעַתָּ֕ה הִנֵּ֛ה \subj{צַעֲקַ֥ת} בְּנֵי־יִשְׂרָאֵ֖ל \pred{בָּ֣אָה} אֵלָ֑י}
\clausei5{\pred{וְגַם־רָאִ֙יתִי֙} אֶת־הַלַּ֔חַץ}
\clausei6{אֲשֶׁ֥ר \subj{מִצְרַ֖יִם} \pred{לֹחֲצִ֥ים} אֹתָֽם׃}
}

\clauses{
\clausei5{וְעַתָּ֣ה \pred{לְכָ֔ה}}
\clausei5{\pred{וְאֶֽשְׁלָחֲךָ֖} אֶל־פַּרְעֹ֑ה}
\clausei5{\pred{וְהֹוצֵ֛א} אֶת־עַמִּ֥י בְנֵֽי־יִשְׂרָאֵ֖ל מִמִּצְרָֽיִם׃}
}
\end{hebrew}

\restoregeometry
\newgeometry{left=12mm,right=12mm}
\section*{Letterlijke vertaling}
\begin{hebrew}
\ex\begingl
\gla {}
	\hebrewnumeral{1} וּמֹשֶׁ֗ה הָיָ֥ה רֹעֶ֛ה אֶת־צֹ֛אן יִתְרֹ֥ו חֹתְנֹ֖ו כֹּהֵ֣ן מִדְיָ֑ן וַיִּנְהַ֤ג אֶת־הַצֹּאן֙ אַחַ֣ר
	הַמִּדְבָּ֔ר וַיָּבֹ֛א אֶל־הַ֥ר הָאֱלֹהִ֖ים חֹרֵֽבָה׃
	\hebrewnumeral{2} וַ֠יֵּרָא מַלְאַ֨ךְ יְהֹוָ֥ה אֵלָ֛יו בְּלַבַּת־אֵ֖שׁ מִתֹּ֣וךְ הַסְּנֶ֑ה וַיַּ֗רְא וְהִנֵּ֤ה הַסְּנֶה֙ בֹּעֵ֣ר
	בָּאֵ֔שׁ וְהַסְּנֶ֖ה אֵינֶ֥נּוּ אֻכָּֽל׃
	\hebrewnumeral{3} וַיֹּ֣אמֶר מֹשֶׁ֔ה אָסֻֽרָה־נָּ֣א וְאֶרְאֶ֔ה אֶת־הַמַּרְאֶ֥ה הַגָּדֹ֖ל הַזֶּ֑ה מַדּ֖וּעַ לֹא־יִבְעַ֥ר
	הַסְּנֶֽה׃
	\hebrewnumeral{4} וַיַּ֥רְא יְהוָ֖ה כִּ֣י סָ֣ר לִרְאֹ֑ות וַיִּקְרָא֩ אֵלָ֨יו אֱלֹהִ֜ים מִתֹּ֣וךְ הַסְּנֶ֗ה וַיֹּ֛אמֶר מֹשֶׁ֥ה
	מֹשֶׁ֖ה וַיֹּ֥אמֶר הִנֵּֽנִי׃
	\hebrewnumeral{5} וַיֹּ֖אמֶר אַל־תִּקְרַ֣ב הֲלֹ֑ם שַׁל־נְעָלֶ֙יךָ֙ מֵעַ֣ל רַגְלֶ֔יךָ כִּ֣י הַמָּקֹ֗ום אֲשֶׁ֤ר אַתָּה֙ עֹומֵ֣ד
	עָלָ֔יו אַדְמַת־קֹ֖דֶשׁ הֽוּא׃
	\hebrewnumeral{6} וַיֹּ֗אמֶר אָנֹכִי֙ אֱלֹהֵ֣י אָבִ֔יךָ אֱלֹהֵ֧י אַבְרָהָ֛ם אֱלֹהֵ֥י יִצְחָ֖ק וֵאלֹהֵ֣י יַעֲקֹ֑ב וַיַּסְתֵּ֤ר
	מֹשֶׁה֙ פָּנָ֔יו כִּ֣י יָרֵ֔א מֵהַבִּ֖יט אֶל־הָאֱלֹהִֽים׃
	\hebrewnumeral{7} וַיֹּ֣אמֶר יְהוָ֔ה רָאֹ֥ה רָאִ֛יתִי אֶת־עֳנִ֥י עַמִּ֖י אֲשֶׁ֣ר בְּמִצְרָ֑יִם וְאֶת־צַעֲקָתָ֤ם שָׁמַ֙עְתִּי֙
	מִפְּנֵ֣י נֹֽגְשָׂ֔יו כִּ֥י יָדַ֖עְתִּי אֶת־מַכְאֹבָֽיו׃
	\hebrewnumeral{8} וָאֵרֵ֞ד לְהַצִּילֹ֣ו מִיַּ֣ד מִצְרַ֗יִם וּֽלְהַעֲלֹתֹו֮ מִן־הָאָ֣רֶץ הַהִוא֒ אֶל־אֶ֤רֶץ טֹובָה֙
	וּרְחָבָ֔ה אֶל־אֶ֛רֶץ זָבַ֥ת חָלָ֖ב וּדְבָ֑שׁ אֶל־מְקֹ֤ום הַֽכְּנַעֲנִי֙ וְהַ֣חִתִּ֔י וְהָֽאֱמֹרִי֙ וְהַפְּרִזִּ֔י וְהַחִוִּ֖י וְהַיְבוּסִֽי׃
	\hebrewnumeral{9} וְעַתָּ֕ה הִנֵּ֛ה צַעֲקַ֥ת בְּנֵי־יִשְׂרָאֵ֖ל בָּ֣אָה אֵלָ֑י וְגַם־רָאִ֙יתִי֙ אֶת־הַלַּ֔חַץ אֲשֶׁ֥ר מִצְרַ֖יִם
	לֹחֲצִ֥ים אֹתָֽם׃
	\hebrewnumeral{10} וְעַתָּ֣ה לְכָ֔ה וְאֶֽשְׁלָחֲךָ֖ אֶל־פַּרְעֹ֑ה וְהֹוצֵ֛א אֶת־עַמִּ֥י בְנֵֽי־יִשְׂרָאֵ֖ל מִמִּצְרָֽיִם׃//

\glb {}
	1 {En Mozes} was weidende {het kleinvee} {van Jethro} {zijn schoonvader} {een
	priester} {van Midjan} {En dreef} {het kleinvee} achter {de woestijn} {en
	kwam} {tot de berg} {van God} Horeb
	2 {En verscheen} {een engel} {\JHWH} {tot hem} {in een vuurvlam} {uit het
	midden} {van de braamstruik} {en zag} {en zie} {de braamstruik} {was
	brandende} {in het vuur} {en de braamstruik} {was niet} {verteerd wordende}
	3 {En zei} Mozes {laat ik omkeren} {en laat ik zien} {het verschijnsel}
	groot dit waarom {niet verteerd wordt} {de braamstruik}
	4 {En zag} {\JHWH} dat omkeerde {om te zien} {en riep} {tot hem} God {uit het
	midden} {van de braamstruik} {en zei} Mozes Mozes {en zei} {hier ben ik}
	5 {En zei} {nader niet} hierheen {trek je sandalen los} {weg van} {je voeten}
	want {de plaats} waar jij staande op {heilige grond} het
	6 {En zei} Ik {de god} {van je vader} {de god} {van Abraham} {de god} {van
	Isaak} {en de god} {van Jakob} {en verborg} Mozes {zijn gezicht} omdat {was
	bang} {van het kijken} {naar God}
	7 {En zei} {\JHWH} {Gezien, ja} {gezien heb ik} {de ellende} {van mijn volk}
	- {in Egypte} {en hun roepen} {heb ik gehoord} wegens {zijn drijvers} ja {ik
	ken} {zijn ellende}
	8 {En ik ben afgedaald} {om het te bevrijden} {uit de hand} {van Egypte} {en
	om het te doen reizen} {uit het land} dit {naar een land} goed {en wijd}
	{naar een land} vloeiend {van melk} {en honing} {naar de plaats} {van de
	Kana{\"a}nieten} {en de Hethieten} {en de Amorieten} {en de Perizzieten} {en
	de Chiwwieten} {en de Jebusieten}
	9 {En nu} zie {het gejammer} {van de Isra{\"e}lieten} {is gekomen} {tot mij}
	{en ook heb ik gezien} {de druk} die Egypte uitoefent {op hen}
	10 {En nu} kom {en ik zal je zenden} {naar Farao} {en voer uit}
	{mijn volk} {de Isra{\"e}lieten} {uit Egypte}//
\endgl\xe
\end{hebrew}

\restoregeometry

\end{document}